Treści dezinformacyjne dotyczące udziału ukraińskich uchodźców w wyborach parlamentarnych 2023
W okresie trwania kampanii oraz podczas wyborów do parlamentu w 2023 roku w polskojęzycznej części mediów społecznościowych odnotowano narrację o nielegalnym udziale Ukraińców. W jednym z wątków założono, że w komisjach wyborczych zasiadali bezprawnie Ukraińcy bez znajomości języka polskiego. Według autora analizowanego wpisu do takiej sytuacji miało dojść między innymi w Przemyślu.
Dodatkowo zaobserwowano wątek o udziale uchodźców z Ukrainy w październikowym głosowaniu. Według rozpowszechnianych treści mieliby oni dopuszczać się przekupstwa wyborczego, oddając głosy na partie obiecujące im największe korzyści socjalne.
Obcokrajowcy bez znajomości języka polskiego w komisjach wyborczych?
Sprawdziliśmy to
Jeśli chodzi o wybory do Sejmu i Senatu, bierne prawo wyborcze (prawo wybierania) mają jedynie obywatele polscy. Określa to artykuł 10 Kodeksu wyborczego[1]. Warto zaznaczyć, że członkowie komisji również muszą spełnić określone warunki, aby móc pełnić ten obowiązek. Jednym z podstawowych jest posiadanie obywatelstwa polskiego, do uzyskania którego niezbędna jest znajomość języka polskiego potwierdzona urzędowym dokumentem (wyjątki dotyczą niektórych sytuacji osób małoletnich)[2].
Pełnoletni uchodźca wojenny może co prawda ubiegać się o polskie obywatelstwo, musi jednak przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z nadanym mu w RP statusem uchodźcy. Osoby, które osiedliły się w Polsce po 24.02.2022 r., w czasie wyborów parlamentarnych nie spełniały jeszcze tego warunku, tym samym – nie miały możliwości uzyskania obywatelstwa, a więc także praw wyborczych.
Dezinformacja na temat Ukraińców a wybory samorządowe 2024
W związku ze zbliżającymi się wyborami samorządowymi w polskojęzycznej części mediów społecznościowych zaobserwowano kolejne dezinformacyjne treści dotyczące Ukraińców. Tym razem propagowane są głównie tezy, przekonujące, że obywatele Ukrainy w różnych częściach Polski kandydują na lokalnych włodarzy. Zmanipulowane wpisy mają sprawiać wrażenie, że kontrolę nad Polską przejmują Ukraińcy, a my – jako obywatele – na to przyzwalamy.
Obywatele Ukrainy kandydują w wyborach samorządowych?
Sprawdziliśmy to
W rzeczywistości kandydatka do Rady Miasta Częstochowy jest Polką[3], a jej obecne nazwisko jest wynikiem ślubu z Ukraińcem. Również żółto-niebieskie barwy nie mają związku z Ukrainą, lecz odnoszą się do symboliki Częstochowy. Na oba te aspekty zwracali zresztą uwagę sami użytkownicy portalu X.com, skąd pochodzi analizowany przykład.
Kontekst dodany przez użytkowników portalu X.com
Kodeks wyborczy
Zgodnie z artykułem 11. § 1. Kodeksu wyborczego[4] w wyborach samorządowych może startować osoba, która ma prawo wybierania tych organów. Kandydat starający się o urząd wójta musi być obywatelem polski, który ma czynne prawo wyborcze i najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat.
Prawo głosowania w wyborach do rad gmin, powiatów oraz do sejmików wojewódzkich mają zaś obywatele Polski (niepozbawieni praw wyborczych), a także obywatele Unii Europejskiej oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 18 lat.[5]
Jaki jest cel takich zmanipulowanych przekazów?
Tego typu publikacje należy rozpatrywać jako kontynuacje i ewolucje narracji antyukraińskich mogących wpływać na polaryzację społeczną w kontekście pomocy Ukrainie i jej obywatelom. Mogą także służyć jako podwaliny pod treści antysystemowe, wymierzone przeciwko działaczom lokalnym wspierającym uchodźców.
Podejrzewasz, że w przestrzeni informacyjnej są zmanipulowane lub fałszywe treści wyborcze? Zauważyłeś przypadki łamania ciszy wyborczej? Zgłoś je do nas za pomocą formularza.
[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20110210112/U/D20110112Lj.pdf [dostęp: 04.04.2024 r.]
[2] https://archiwum.mswia.gov.pl/pl/bezpieczenstwo/obywatelstwo-i-repatri/cudzoziemcy/10169,SPOSOBY-NABYCIA-OBYWATELSTWA-POLSKIEGO.html [dostęp: 04.04.2024 r.]
[3] https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,30797256,kaja-godek-grzmiala-ze-ukraincy-pra-do-wladzy-w-polsce-internauci.html [dostęp: 04.04.2024 r.]
[4] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20110210112/U/D20110112Lj.pdf [dostęp: 04.04.2024 r.]
[5] https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-wyborczy-17679859 [dostęp: 04.04.2024 r.]
