Udzielanie wyjaśnień obywatelom i wytyczne dla komisji wyborczych

W świetle artykułu 58. ustawy o referendum wyborczym kampanią nie jest przekazywanie informacji mających przedstawiać lub wyjaśniać treść pytań, a także udzielanie odpowiedzi na pytania obywateli w sprawie referendum. Członkowie komisji nie mogą jednak niczego sugerować w tej sprawie, w tym na przykład pytać, które karty mają wydać.

Więcej informacji znajdziesz w najnowszym komunikacie Państwowej Komisji Wyborczej.

Materiały referendalne w dniu głosowania

W dniu głosowania w lokalu wyborczym i w miejscu, gdzie znajduje się ten lokal, nie wolno prowadzić kampanii dotyczącej referendum. Oznacza to, że nie można wywieszać plakatów, używać symboli lub nosić ubrań związanych z polityką lub kwestiami społecznymi, które mogą kojarzyć się z uczestniczącymi w głosowaniu grupami. Takie działania mogłyby wpłynąć na wyborców i są zabronione przez ustawę o referendum ogólnokrajowym[1].

Cisza referendalna nieco odróżnia się od ciszy wyborczej. Jest okresem przed głosowaniem w referendum, podczas którego obowiązuje zakaz prowadzenia kampanii. Ma na celu zapewnienie uczciwego przebiegu głosowania i uniknięcia wpływu ostatnich kampanijnych działań na decyzje wyborców.

W tym czasie zabronione jest:

• zwoływanie zgromadzeń,
• organizowanie pochodów i manifestacji,
• wygłaszanie przemówień,
• rozdawanie ulotek.

Naruszenie któregokolwiek z tych zakazów może skutkować sankcją karną. Ocena popełnionych czynów zgodnie z prawem należy do organów ścigania i sądów.

Różnice między ciszą wyborczą a referendalną

O ile podczas ciszy wyborczej dopuszczalne jest zachęcanie lub zniechęcanie do udziału w wyborach i nie stanowi to agitacji, o tyle podczas ciszy referendalnej jest to niedozwolone. Frekwencja w referendum ma bowiem decydujące znaczenie dla jego wyniku. Działania tego rodzaju nie mogą być zatem prowadzone w czasie tzw. ciszy referendalnej.

Czy należy usunąć z przestrzeni publicznej umieszczone w trakcie kampanii referendalnej materiały?

Przepisy Kodeksu wyborczego i ustawy o referendum ogólnokrajowym nie nakazują usuwania wcześniej rozpowszechnionych materiałów wyborczych i referendalnych z przestrzeni publicznej po zakończeniu kampanii. Istnieje jednak ograniczenie dotyczące ich przenoszenia lub modyfikowania. W związku z zakazem prowadzenia agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w siedzibach komisji wyborczych materiały umieszczone tam muszą zostać usunięte przed rozpoczęciem głosowania. Jeśli zostaną zauważone na terenie nieruchomości, w której znajduje się lokal wyborczy, obwodowa komisja wyborcza ma obowiązek je usunąć. Te zasady mają również zastosowanie w przypadku materiałów zamieszczanych w internecie.

Kto stwierdza naruszenie ciszy referendalnej?

Organy wyborcze nie zajmują się oceną ani nie przeprowadzają dochodzeń w przypadkach naruszenia ciszy wyborczej lub referendalnej. W takich sytuacjach właściwe są organy ścigania i sądy. Jeśli wystąpią przypadki nielegalnej kampanii wyborczej lub referendalnej, należy zgłaszać je policji lub prokuraturze, a nie komisjom wyborczym czy Krajowemu Biurze Wyborczemu.

 

Źródło:
1. https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697048596_zkf6211232023.pdf [dostęp: 15.10.2023 r.]

[1] Art. 39 ust. 2 ustawy o referendum ogólnokrajowym.