W polskim systemie parlamentarnym posłowie i senatorowie odgrywają kluczową rolę w procesie stanowienia prawa, reprezentując interesy swoich wyborców oraz współtworząc politykę państwa. Ich obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność są ściśle określone przede wszystkim w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora.
Jak określa Konstytucja RP:
Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu posłowie składają przed Sejmem następujące ślubowanie: „Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej.”
[…] Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.
Przedstawiamy najważniejsze z obowiązki parlamentarzystów w Polsce:
Obowiązki posłów
- Udział w pracach Sejmu. Posłowie, wybierani w wyborach ogólnych na okres 4 lat, mają obowiązek regularnego uczestniczenia w posiedzeniach Sejmu. Ich głównym zadaniem jest przyjmowanie, modyfikowanie i uchwalanie ustaw oraz innych aktów prawnych.
- Debaty i dyskusje. Przedstawiciele izby niższej parlamentu biorą udział w debatach nad projektami ustaw i innymi ważnymi kwestiami. Ich zadaniem jest wyrażanie swoich opinii, argumentowanie i prezentowanie stanowisk swojej partii lub frakcji.
- Komisje sejmowe. Posłowie są przypisywani do różnych komisji sejmowych, gdzie dokonują szczegółowych analiz projektów ustaw oraz innych zagadnień. Praca w nich pozwala im zgłębiać tematy, które później zostaną poddane głosowaniu na posiedzeniu Sejmu.
- Kontakt z wyborcami. Każdy przedstawiciel Sejmu ma obowiązek utrzymywania stałego kontaktu z mieszkańcami swojego okręgu wyborczego, reprezentując ich interesy w parlamencie. Ma on obowiązek przyjmowania opinii, postulatów i wniosków wyborców i ich organizacji, a także zachowanie tajemnicy informatorów.
- Prace legislacyjne. Posłowie uczestniczą w tworzeniu i modyfikowaniu prawa poprzez składanie poprawek, dyskusje i głosowanie nad projektami ustaw. Posłowie mają prawo wyrażać swoje stanowisko, zgłaszać wnioski oraz uczestniczyć w podejmowaniu inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych oraz w dyskusji nad projektami ustaw i uchwał. Interpelacje i zapytania poselskie to dodatkowe narzędzia, które pozwalają na skierowanie pytań do organów władzy wykonawczej. Zasady korzystania z tych praw oraz tryb udzielania odpowiedzi reguluje regulamin Sejmu.
- Kontrola władzy wykonawczej. Rolą posłów jest także kontrolowanie działalności rządu. Mogą zadawać pytania, interpelacje oraz uczestniczyć w debatach dotyczących działań władzy wykonawczej.
Obowiązki senatorów
- Udział w pracach Senatu. Senatorowie, tak samo jak posłowie, wybierani w wyborach ogólnych na okres 4 lat, reprezentują interesy wyborców w parlamencie. Ich głównym zadaniem jest uczestnictwo w posiedzeniach Senatu, gdzie analizują projekty ustaw i głosują nad nimi.
- Debaty i dyskusje. Przedstawiciele izby wyższej parlamentu biorą udział w debatach nad projektami ustaw, wyrażając swoje opinie i prezentując stanowiska.
- Praca w komisjach senackich. Senatorowie są również przypisywani do komisji senackich, gdzie dokładnie analizują projekty ustaw i inne tematy.
- Kontakt z wyborcami. Obowiązek pozostawania w stałym kontakcie senatorów z mieszkańcami swojego regionu i reprezentowania ich interesów jest jednym z najistotniejszych w sprawowaniu przez nich urzędu. Reguluje to artykuł 23 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, według którego mają oni obowiązek tworzenia biur poselskich i senatorskich.
- Praca legislacyjna. Senatorowie uczestniczą w procesie tworzenia prawa, zgłaszając poprawki, dyskutując i głosując nad projektami ustaw. Artykuł 15 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora zapewnia senatorom prawa pozwalające im wyrażać swoje stanowisko, zgłaszać wnioski, uczestniczyć w inicjatywach ustawodawczych Senatu oraz dyskusjach nad projektem ustaw i uchwał. Zasady korzystania z tych uprawnień oraz tryb udzielania odpowiedzi są określone w regulaminie Senatu.
- Kontrola władzy wykonawczej. Podobnie jak posłowie, senatorowie są zobowiązani do kontrolowania działań rządu. Mogą to robić poprzez zadawanie pytań, składanie interpelacji i uczestnictwo w debatach.
Źródła:
- https://www.sejm.gov.pl/prawo/mandat/kon6.htm [dostęp: 25.08.2023 r.]
- https://senat.edu.pl/senat/obowiazki-prawa/ [dostęp: 25.08.2023 r.]
- https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/4.htm [dostęp: 31.08.2023 r.]
