Centralny Rejestr Wyborców
Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw zakłada wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców. Ma on wejść w skład Systemu Rejestrów Państwowych. Wprowadzenie CRW ma na celu gromadzenie danych o wyborcach m.in. do potwierdzenia praw wyborczych i sporządzenia spisu wyborców zarówno w Rzeczypospolitej Polskiej, jak i za granicą, a także weryfikacji podpisów poparcia. Centralny Rejestr Wyborców zastąpi prowadzone odrębnie przez poszczególne gminy, z wykorzystaniem różnych systemów informatycznych, lokalne rejestry wyborców.
Termin uruchomienia Centralnego Rejestru Wyborców wskaże Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej.
Podwyższenie frekwencji wyborczej
Ustawa wprowadza regulacje, których celem jest podwyższenie frekwencji w wyborach. Zmiany w tym zakresie dotyczą m.in.:
- zmiany wielkości obwodów głosowania. Komisarze wyborczy zostali zobowiązani do utworzenia obwodów głosowania w miejscowościach liczących powyżej 200 mieszkańców, w których nie było dotychczas siedziby obwodowej komisji wyborczej, a jest możliwość zorganizowania takiego lokalu. Ponadto co najmniej 5% mieszkańców danego obwodu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) uzyskali prawo do złożenia wniosku do komisarza wyborczego o dokonanie podziału obwodu głosowania, jeżeli na jego obszarze w wyniku podziału będzie możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej;
- zapewnienia bezpłatnego transportu wyborcom niepełnosprawnym o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz wyborcom, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat.
- zapewnienia przez wójtów lub burmistrzów w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego dla wyborców ujętych w spisie wyborców w stałym obwodzie głosowania położonym na obszarze danej gminy, pod warunkiem, że w danej gminie nie funkcjonuje w dniu wyborów publiczny transport zbiorowy albo najbliższy przystanek komunikacyjny oddalony jest o ponad 1,5 km od lokalu wyborczego.
Obecność ½ członków obwodowej komisji wyborczej przez cały czas prac komisji
Rozporządzenie reguluje, że od momentu rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecni członkowie obwodowej komisji wyborczej w liczbie stanowiącej co najmniej 1/2 jej pełnego składu, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca. W poprzednim stanie prawnym wymagane było 2/3 pełnego składu komisji.
Nowe uprawniania dla mężów zaufania oraz obserwatorów społecznych
Zmiany w ustawie wprowadzają nowe uprawnienia dla mężów zaufania oraz obserwatorów społecznych, umożliwiające rejestrację czynności obwodowej komisji wyborczej w obwodach na obszarze kraju nie tylko, jak dotychczas, przed rozpoczęciem glosowania i po jego zakończeniu, ale również w trakcie głosowania.
Dodano także uprawnienie do przekazywania zarejestrowanego materiału nie tylko obwodowej komisji wyborczej, ale również do ministra właściwego do spraw informatyzacji, który zobowiązany będzie do przechowywania tych materiałów do czasu stwierdzenia ważności wyborów i udostępniania ich sądowi.
Zmiana zasad głosowania wyborców stale zamieszkałych za granicą, a głosujących w kraju
Wyborcy stale mieszkający za granicą, a głosujący w kraju w dalszym ciągu będą mogli głosować, okazując obwodowej komisji wyborczej paszport w celu stwierdzenia ich tożsamości, lecz konieczne będzie do tego wcześniejsze złożenie wniosku o zmianę miejsca głosowania lub przedstawienie zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów.
Skargi ws. okręgów wyborczych i obwodów głosowania
Ustawa zakłada zmianę organu, do którego kierowane będą mogły być skargi w sprawach podziału jednostki samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze oraz podziału gminy na stałe obwody głosowania. Dotychczas organem właściwym do rozpoznania takiej skargi była Państwowa Komisja Wyborcza. Kompetencję tę przejmie Naczelny Sąd Administracyjny.
Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. weszła w życie w dniu 31 marca 2023, z wyjątkiem przepisów:
- wdrażających umowę Rzeczpospolitej Polskiej ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – przepisy weszły w życie w dniu 17 marca 2023 r.;
- związanych z utworzeniem i funkcjonowaniem Centralnego Rejestru Wyborców;
- związanych z przekazywaniem przez mężów zaufania ministrowi informatyzacji materiałów z zarejestrowanym przebiegiem czynności obwodowej komisji wyborczej;
- dotyczących składania określonych w ustawie wniosków przez wyborców przy pomocy usług elektronicznych udostępnionych przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.
Terminy, o których mowa w pkt 2-4, zostaną określone przez Prezesa Rady Ministrów w komunikatach wydanych po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej. Komunikaty zostaną ogłoszone w Dzienniku Ustaw.
Poza tym większość zmienianych przepisów Kodeksu wyborczego w odniesieniu do wyborów organów jednostek samorządu terytorialnego znajdzie zastosowanie od następnej kadencji.
Omówienie na podstawie: https://pkw.gov.pl/aktualnosci/informacje/najwazniejsze-zmiany-wynikajace-z-ustawy-z-dnia-26-stycznia-2023-r-o-zmianie-ustawy-kodeks-wyborczy-
Źródło:
