<p>Rzetelne materiały i informacje o tym, jak weryfikować treści zamieszczane w internecie w okresie przedwyborczym, o szeroko pojętej dezinformacji oraz bezpiecznych wyborach.</p>


Baza wiedzy wyborczej

<h3>Udzielanie wyjaśnień obywatelom i wytyczne dla komisji wyborczych</h3>
<p>W świetle artykułu 58. ustawy o referendum wyborczym kampanią nie jest przekazywanie informacji mających przedstawiać lub wyjaśniać treść pytań, a także udzielanie odpowiedzi na pytania obywateli w sprawie referendum. Członkowie komisji nie mogą jednak niczego sugerować w tej sprawie, w tym na przykład pytać, które karty mają wydać.</p>
<h5>Więcej informacji znajdziesz w najnowszym komunikacie <strong><a href="https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697390865_komunikat-pkw-w-sprawie-wydawania-kart-do-glosowania.pdf" target="_blank" rel="noopener">Państwowej Komisji Wyborczej.</a></strong></h5>
<h3>Materiały referendalne w dniu głosowania</h3>
<p>W dniu głosowania w lokalu wyborczym i w miejscu, gdzie znajduje się ten lokal, nie wolno prowadzić kampanii dotyczącej referendum. Oznacza to, że nie można wywieszać plakatów, używać symboli lub nosić ubrań związanych z polityką lub kwestiami społecznymi, które mogą kojarzyć się z uczestniczącymi w głosowaniu grupami. Takie działania mogłyby wpłynąć na wyborców i są zabronione przez ustawę o referendum ogólnokrajowym<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a>.</p>
<p>Cisza referendalna nieco odróżnia się od ciszy wyborczej. Jest okresem przed głosowaniem w referendum, podczas którego obowiązuje zakaz prowadzenia kampanii. Ma na celu zapewnienie uczciwego przebiegu głosowania i uniknięcia wpływu ostatnich kampanijnych działań na decyzje wyborców.</p>
<h5>W tym czasie zabronione jest:</h5>
<p>• zwoływanie zgromadzeń,<br />
• organizowanie pochodów i manifestacji,<br />
• wygłaszanie przemówień,<br />
• rozdawanie ulotek.</p>
<p>Naruszenie któregokolwiek z tych zakazów może skutkować sankcją karną. Ocena popełnionych czynów zgodnie z prawem należy do organów ścigania i sądów.</p>
<h3>Różnice między ciszą wyborczą a referendalną</h3>
<p>O ile podczas ciszy wyborczej dopuszczalne jest zachęcanie lub zniechęcanie do udziału w wyborach i nie stanowi to agitacji, o tyle podczas ciszy referendalnej jest to niedozwolone. Frekwencja w referendum ma bowiem decydujące znaczenie dla jego wyniku. Działania tego rodzaju nie mogą być zatem prowadzone w czasie tzw. ciszy referendalnej.</p>
<h3>Czy należy usunąć z przestrzeni publicznej umieszczone w trakcie kampanii referendalnej materiały?</h3>
<p>Przepisy Kodeksu wyborczego i ustawy o referendum ogólnokrajowym nie nakazują usuwania wcześniej rozpowszechnionych materiałów wyborczych i referendalnych z przestrzeni publicznej po zakończeniu kampanii. Istnieje jednak ograniczenie dotyczące ich przenoszenia lub modyfikowania. W związku z zakazem prowadzenia agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w siedzibach komisji wyborczych materiały umieszczone tam muszą zostać usunięte przed rozpoczęciem głosowania. Jeśli zostaną zauważone na terenie nieruchomości, w której znajduje się lokal wyborczy, obwodowa komisja wyborcza ma obowiązek je usunąć. Te zasady mają również zastosowanie w przypadku materiałów zamieszczanych w internecie.</p>
<h3>Kto stwierdza naruszenie ciszy referendalnej?</h3>
<p>Organy wyborcze nie zajmują się oceną ani nie przeprowadzają dochodzeń w przypadkach naruszenia ciszy wyborczej lub referendalnej. W takich sytuacjach właściwe są organy ścigania i sądy. Jeśli wystąpią przypadki nielegalnej kampanii wyborczej lub referendalnej, należy zgłaszać je policji lub prokuraturze, a nie komisjom wyborczym czy Krajowemu Biurze Wyborczemu.</p>
<p>&nbsp;</p>
<p>Źródło:<br />
1. <a href="https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697048596_zkf6211232023.pdf" target="_blank" rel="noopener">https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697048596_zkf6211232023.pdf</a> [dostęp: 15.10.2023 r.]</p>
<p><a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Art. 39 ust. 2 ustawy o referendum ogólnokrajowym.</p>
<p>&nbsp;</p>
<p>&nbsp;</p>


<p>Przypominamy, jakie zasady obowiązują podczas dzisiejszych wyborów oraz referendum zgodnie z wytycznymi PKW.</p>


Głosowanie w referendum

<h2>Centralny Rejestr Wyborców</h2>
<p>Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw zakłada wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców. Ma on wejść w skład Systemu Rejestrów Państwowych. Wprowadzenie CRW ma na celu gromadzenie danych o wyborcach m.in. do potwierdzenia praw wyborczych i sporządzenia spisu wyborców zarówno w Rzeczypospolitej Polskiej, jak i za granicą, a także weryfikacji podpisów poparcia. Centralny Rejestr Wyborców zastąpi prowadzone odrębnie przez poszczególne gminy, z wykorzystaniem różnych systemów informatycznych, lokalne rejestry wyborców.</p>
<p>Termin uruchomienia Centralnego Rejestru Wyborców wskaże Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej.</p>
<h2>Podwyższenie frekwencji wyborczej</h2>
<p>Ustawa wprowadza regulacje<em>, </em>których celem jest podwyższenie frekwencji w wyborach. Zmiany w tym zakresie dotyczą m.in.:</p>
<ul>
<li>zmiany wielkości obwodów głosowania. Komisarze wyborczy zostali zobowiązani do utworzenia obwodów głosowania w miejscowościach liczących powyżej 200 mieszkańców, w których nie było dotychczas siedziby obwodowej komisji wyborczej, a jest możliwość zorganizowania takiego lokalu. Ponadto co najmniej 5% mieszkańców danego obwodu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) uzyskali prawo do złożenia wniosku do komisarza wyborczego o dokonanie podziału obwodu głosowania, jeżeli na jego obszarze w wyniku podziału będzie możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej;</li>
<li>zapewnienia bezpłatnego transportu wyborcom niepełnosprawnym o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz wyborcom, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat.</li>
<li>zapewnienia przez wójtów lub burmistrzów w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego dla wyborców ujętych w spisie wyborców w stałym obwodzie głosowania położonym na obszarze danej gminy, pod warunkiem, że w danej gminie nie funkcjonuje w dniu wyborów publiczny transport zbiorowy albo najbliższy przystanek komunikacyjny oddalony jest o ponad 1,5 km od lokalu wyborczego.</li>
</ul>
<h2>Obecność ½ członków obwodowej komisji wyborczej przez cały czas prac komisji</h2>
<p>Rozporządzenie reguluje, że od momentu rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecni członkowie obwodowej komisji wyborczej w liczbie stanowiącej co najmniej 1/2 jej pełnego składu, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca. W poprzednim stanie prawnym wymagane było 2/3 pełnego składu komisji.</p>
<h2>Nowe uprawniania dla mężów zaufania oraz obserwatorów społecznych</h2>
<p>Zmiany w ustawie wprowadzają nowe uprawnienia dla mężów zaufania oraz obserwatorów społecznych, umożliwiające rejestrację czynności obwodowej komisji wyborczej w obwodach na obszarze kraju nie tylko, jak dotychczas, przed rozpoczęciem glosowania i po jego zakończeniu, ale również w trakcie głosowania.</p>
<p>Dodano także uprawnienie do przekazywania zarejestrowanego materiału nie tylko obwodowej komisji wyborczej, ale również do ministra właściwego do spraw informatyzacji, który zobowiązany będzie do przechowywania tych materiałów do czasu stwierdzenia ważności wyborów i udostępniania ich sądowi.</p>
<h2>Zmiana zasad głosowania wyborców stale zamieszkałych za granicą, a głosujących w kraju</h2>
<p>Wyborcy stale mieszkający za granicą, a głosujący w kraju w dalszym ciągu będą mogli głosować, okazując obwodowej komisji wyborczej paszport w celu stwierdzenia ich tożsamości, lecz konieczne będzie do tego wcześniejsze złożenie wniosku o zmianę miejsca głosowania lub przedstawienie zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów.</p>
<h2>Skargi ws. okręgów wyborczych i obwodów głosowania</h2>
<p>Ustawa zakłada zmianę organu, do którego kierowane będą mogły być skargi w sprawach podziału jednostki samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze oraz podziału gminy na stałe obwody głosowania. Dotychczas organem właściwym do rozpoznania takiej skargi była Państwowa Komisja Wyborcza. Kompetencję tę przejmie Naczelny Sąd Administracyjny.</p>
<p>Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. weszła w życie w dniu 31 marca 2023, z wyjątkiem przepisów:</p>
<ol>
<li>wdrażających umowę Rzeczpospolitej Polskiej ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – przepisy weszły w życie w dniu 17 marca 2023 r.;</li>
<li>związanych z utworzeniem i funkcjonowaniem Centralnego Rejestru Wyborców;</li>
<li>związanych z przekazywaniem przez mężów zaufania ministrowi informatyzacji materiałów z zarejestrowanym przebiegiem czynności obwodowej komisji wyborczej;</li>
<li>dotyczących składania określonych w ustawie wniosków przez wyborców przy pomocy usług elektronicznych udostępnionych przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.</li>
</ol>
<p>Terminy, o których mowa w pkt 2-4, zostaną określone przez Prezesa Rady Ministrów w komunikatach wydanych po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej. Komunikaty zostaną ogłoszone w Dzienniku Ustaw.</p>
<p>Poza tym większość zmienianych przepisów Kodeksu wyborczego w odniesieniu do wyborów organów jednostek samorządu terytorialnego znajdzie zastosowanie od następnej kadencji.</p>
<p>Omówienie na podstawie: <a href="https://pkw.gov.pl/aktualnosci/informacje/najwazniejsze-zmiany-wynikajace-z-ustawy-z-dnia-26-stycznia-2023-r-o-zmianie-ustawy-kodeks-wyborczy-" target="_blank" rel="noopener">https://pkw.gov.pl/aktualnosci/informacje/najwazniejsze-zmiany-wynikajace-z-ustawy-z-dnia-26-stycznia-2023-r-o-zmianie-ustawy-kodeks-wyborczy-</a></p>
<p>&nbsp;</p>
<p>Źródło:</p>
<ol>
<li><a href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000497/T/D20230497L.pdf" target="_blank" rel="noopener">https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000497/T/D20230497L.pdf</a></li>
</ol>


<p>Opis najważniejszych zmian w Kodeksie wyborczym wynikających z ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r.</p>


Głosowanie w referendum

Najważniejsze zmiany w Kodeksie wyborczym